Kto i na jakich zasadach może występować o odszkodowanie do Skarbu Państwa?

W pewnych warunkach i na określonych zasadach dopuszczalne jest ubieganie się o odszkodowanie od Skarbu Państwa.

Warto zatem odpowiedzieć na pytanie, kto i kiedy może o odszkodowanie od Skarbu Państwa wystąpić?

Odszkodowanie to typ świadczenia

Na początku warto jednak wskazać, czym jest odszkodowanie. Czasami bywa synonimicznie nazywane zadośćuczynieniem, co nie jest prawidłowe. Odszkodowanie to bowiem świadczenie, stanowiące rekompensatę uszczerbku, jaki pojawił się u poszkodowanego na skutek zdarzenia powodującego szkodę.

Obowiązek wówczas wypłaty takiego odszkodowania powstaje i spoczywa na tym, kto szkodę wyrządził. Przy wypłacie odszkodowania jako niejako impuls do wypłaty pojawia się zawsze strata o materialnej postaci.

W przypadku zadośćuczynienia to powiązanie nie jest tak silnie obserwowane. Zadośćuczynienie wypłaca się bowiem także i wtedy gdy szkoda materialna nie powstała, np. zadośćuczynienie za szok psychiczny osoby, która była uczestnikiem określonego zdarzenia.

Odszkodowanie od Skarbu Państwa, czyli od kogo?

Domaganie się wypłaty odszkodowania od Skarbu Państwa dla wielu jawi się jako sytuacja dziwna. Kim jest Skarb Państwa, kogo będziemy pozywać o odszkodowanie?

Bynajmniej nie masę majątku państwa, ale podmiot będący dosłownie dzierżycielem wszystkich praw, które posiada Państwo. W praktyce Skarb Państwa to po prostu osoba prawna, która ma status reprezentanta interesów i praw, w tym praw majątkowych Skarbu Państwa. Zatem, Skarbem Państwa jest wszystko, co należy do Państwa, oczywiście poza elementami wyłączonymi do dyspozycji innych osób prawnych.

Kiedy można pozwać Skarb Państwa?

Przede wszystkim wtedy, gdy doszło do szkody wyrządzonej przez Skarb Państwa. Tak więc wtedy, gdy:

• dopuszczono się w trakcie wykonywania władzy działania niedozwolonego (bezprawność działania), czyli nie wykonano nakazu przewidzianego normami prawa albo zrealizowano zachowanie, które normami prawa jest zakazane;

• oraz w trakcie tejże aktywności władza zaniechała wykonania ciążącego na niej obowiązku, zatem władza była gwarantem i ciążył na niej określony obowiązek, a ta go nie dopełniła;

• między powstałą szkodą, a powyższymi aktywnościami zachodzi nieprzerwany ciąg zdarzeń, swoisty łańcuch przyczynowo – skutkowy, czyli stwierdzane jest innymi słowy takie powiązanie między powyższym, iż z wysokim prawdopodobieństwem, można uznać, że gdyby władza zachowała się prawidłowo, do wyrządzenia powstałej szkody by w ogóle nie doszło.

Zatem, o odszkodowanie od Skarbu Państwa można się ubiegać tak naprawdę wtedy, gdy w danej sytuacji faktycznej są spełnione podstawowe przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej w rozumieniu art. 417 Kodeksu Cywilnego.

Jak w praktyce pozwać Skarb Państwa? Czyli pisanie pozwu krok po kroku

Kiedy już wiemy, jakie są niejako podstawowe przesłanki pozwania Skarbu Państwa, zasadne jest również i podjąć próbę wskazania, co powinno zostać zawarte w pozwie skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa. Są to przykładowo takie elementy jak:

• oznaczenie sądu, do którego jest kierowana sprawa;

• zaznaczenie odpowiednim nagłówkiem, że jest to pismo – pozew;

• wskazanie stron, w przypadku Skarbu Państwa jako stronę z podaniem adresu należy oznaczyć jednostkę organizacyjną Skarbu Państwa, chyba, że są to sprawy o szczególnej doniosłości wówczas jako organ reprezentujący Skarb Państwa (stronę) należy wskazać Prokuratorię Generalną;

• wniosek – przedstawienie istoty pozwu, dlaczego jest kierowany, jakie okoliczności doprowadziły do zaistniałej sytuacji (np. powstałej szkody), ewentualne zawarcie informacji o posiadanych dowodach w sprawie;

• wskazanie żądań wnoszącego pozew;

• przedstawienie wyjaśnień z podaniem możliwie najdokładniejszych danych, okoliczności istotnych dla podnoszonej sprawy;

• wyliczenie ewentualnych załączników do pozwu;

• zawarcie ewentualnych dodatkowych wniosków (np. wniosek o zabezpieczenie powództwa, żądanie dostarczenia jako materiału dowodowego istotnych dokumentów urzędowych itp.);

• podpis strony wnoszącej pozew.

Powyższe dowodzi, że przygotowując się do wniesienia pozwu wobec Skarbu Państwa, istotne okazuje się zgromadzenie możliwe jak najszerszej liczby materiałów, dowodów w sprawie, czy jak najdokładniejsze zebrane informacji o okolicznościach, czy przebiegu sprawy, stricte związane z tym, czego przedmiotowo dotyczy wnoszony pozew. Te wszystkie elementy podniesione w pozwie już na starcie sprawy służą dokładniejszemu zaprezentowaniu istoty żądań powoda.

Sumując, uznać należy, że wniesienie pozwu wobec Skarbu Państwa wydaje się zasadne przede wszystkim wtedy, gdy istnieje bezpośrednie powiązanie między zachowaniem urzędnika, organu Skarbu Państwa (zaniechanie obowiązków, podjęcie działania bezprawnego), a szkodą której doświadczyła osoba rozważająca wniesienie pozwu.

Warto jednocześnie zadbać o możliwe najpełniejsze zebranie materiału dowodowego, co zwłaszcza na późniejszym etapie postępowania zwiększa szanse pozywającego na odpowiednie wykazanie własnych racji.

Joanna Jaskiernia – współpracownik Portalu