Konsekwencje niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w spółkach kapitałowych

W myśli art. 21 ust. 1 ustawy z 28.02.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze, zgłoszenie upadłości powinno nastąpić, jeżeli zachodzą ku temu warunki określone w powołanej powyżej ustawie tj: zarząd, likwidator oraz inne osoby uprawnione do reprezentowania spółki obowiązani są, nie później niż w ciągu 2 tygodni od dnia powstania stanu niewypłacalności, złożyć w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Wniosek powinien być złożony w terminie 2 tygodni od dnia powstania stanu niewykonywania przez spółkę jej zobowiązań lub ujawnienia faktu, że majątek spółki nie wystarcza na zaspokojenie długów. Konsekwencje niezłożenia wniosku są przewidziane zarówno w ustawie z 28.02.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze, jak i ustawie z 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych  (dalej „Ksh”).

a) pozbawienie prawa prowadzenia działalności gospodarczej
Zgodnie z art. 373 i 374 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, sąd może orzec pozbawienie na okres od trzech do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu osoby, która ze swej winy m.in.: będąc do tego zobowiązaną z mocy ustawy, nie złożyła w terminie dwóch tygodni od dnia powstania podstawy do ogłoszenia upadłości wniosku o ogłoszenie upadłości. Innymi słowy, konsekwencją orzeczenia tego zakazu jest, iż osoba pozbawiona tych praw nie może podjąć legalnej działalności gospodarczej.

b) odpowiedzialność odszkodowawcza
Na podstawie art. 21 ust. 3 Prawa upadłościowego i naprawczego sankcją niewykonania obowiązku wystąpienia w terminie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości jest także odpowiedzialność odszkodowawcza. Odpowiedzialność odszkodowawcza może być niezwykle dotkliwa dla członków zarządu i innych objętych nią osób. Osoby te odpowiadają bowiem za szkodę całym swoim majątkiem, bez ograniczeń, w ramach swego zawinienia, bowiem odpowiedzialność na pdst. art. 21 ust. 3 ma charakter deliktowy.

c) odpowiedzialność karna
Stosownie do art. 586 Ksh – kto, będąc członkiem zarządu spółki albo likwidatorem, nie zgłasza wniosku o upadłość spółki handlowej pomimo powstania warunków uzasadniających według przepisów upadłość spółki podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Sprawcą przestępstwa, o którym mowa w tym przepisie, może być tylko członek zarządu lub likwidator, którzy umyślnie popełnili przestępstwo.

d) odpowiedzialność cywilna członków zarządu
Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania, stosownie do treści art. 299 Ksh, chyba, że wykażą, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody. W konsekwencji nie zgłoszenie wniosku o upadłość w ustawowo przewidzianym terminie może skutkować odpowiedzialnością członków zarządu za zobowiązania spółki, opartą o art. 299 Ksh.

Autor: Jowita Czaplicka, radca prawny
Gregorowicz-Ziemba Krakowiak Gąsiorowski Kancelaria Prawna