Strona główna Prawo cywilne Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – a co to takiego?

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – a co to takiego?

1726
PODZIEL SIĘ

Niejednokrotnie spotkać się można czy to w internecie czy w dziennikach drukowanych ze sformułowaniem „przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza”. Co to w praktyce oznacza i czego dotyczy?

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – pojęcie

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza to pojęcie z zakresu prawa spadkowego i dotyczy odpowiedzialności za długi spadkowe. Spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.

Proste przyjęcie spadku oznacza, że spadkobierca ponosił będzie odpowiedzialność za wszystkie długi spadkowe spadkobiercy i to zarówno z majątku spadkowego (odziedziczonego), jak i z majątku osobistego. Proste przyjęcie spadku jest szczególnie niebezpieczne wówczas, jeśli spadkobierca nie posiada wiedzy na temat ewentualnych długów czy zobowiązań spadkodawcy. Może bowiem – z powodu tej niewiedzy – przyjąć na siebie odpowiedzialność za długi spadkowe, które mogą być de facto większe aniżeli to co dana osoba odziedziczyła po spadkodawcy.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza wiąże się natomiast z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe do wartości tzw. stanu czynnego spadku. W tym ujęciu, jeśli spadkodawca zostawił długi np. z kredytów, czy pożyczek odpowiedzialność spadkobiercy ograniczona jest tylko do wartości aktywów spadku. W konsekwencji taki spadkobierca nie odpowiada za długi spadkodawcy własnym majątkiem, może zatem utracić co najwyżej to co uzyskał tytułem spadku. Generalnie przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza jest korzystne wówczas, gdy spadkobierca wie o istnieniu długów spadkodawcy, które musiałby pokryć, względnie wówczas gdy nie ma świadomości co do faktycznego stanu majątkowego spadkodawcy.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – stan prawny do 18 października 2015 r.

W zakresie spadków, które otwarły się przed dniem 18 października 2015 r. tj. jeśli spadkodawca zmarł przed tą datą – zasadą było proste przyjęcie spadku.  Ustawodawca dawał jednak możliwość złożenia przez spadkobiercę oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza, co miało skutkować odpowiedzialnością za długi spadkowe do wartości tzw. stanu czynnego spadku. W przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca nie ryzykował zatem swoim majątkiem osobistym, gdyby jednak okazało się, że spadkodawca pozostawił więcej długów niż składników majątkowych, które byłyby cokolwiek warte. Oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza powinno było zostać złożone w termie 6 miesięcy od otwarcia spadku a zatem śmierci spadkodawcy, z tym ze niewiele osób było świadomych istnienia ww. regulacji.

Zaznaczyć natomiast trzeba, że złożenie takiego oświadczenia przez jednego ze spadkobierców powodowało taki sam skutek względem pozostałych.

Jednocześnie automatycznie przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza miało miejsce także w przypadku, gdy spadkobiercą pozostawała osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych (np. osoba niepełnoletnia), względnie osoba co do której zachodziła podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia albo też osoba prawna.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – stan prawny po 18 października 2015 r.

W przypadku natomiast śmierci spadkodawcy po dniu 18 października 2015 r. zastosowanie znajdują przepisy nowe, odwracające poprzednią zasadę.

Otóż od dnia 18 października 2015 r. zasadą jest nabycie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Ustawodawca przewidział bowiem, że jeśli spadkobierca nie złoży w terminie 6 miesięcy oświadczenia w temacie przyjęcia lub odrzucenia spadku, wówczas z automatu dochodzić będzie do przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Ustawodawca wyjaśnił przy tym, że takie przyjęcie spadku oznacza, że spadkobierca będzie odpowiadał za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. To ograniczenie zakresu odpowiedzialności nie będzie miało natomiast miejsca w przypadku celowego pominięcia przez spadkobiercę jakiekolwiek elementu aktywów majątkowych spadkodawcy lub też z podchodząc do tej kwestii z innej strony – podania do spisu nieistniejących długów spadkodawcy.

Wykaz inwentarza spadkodawcy – stanowiący podstawę ustalenia zakresu odpowiedzialności spadkobiercy powinien zostać złożony w sądzie (spisany wg. urzędowego wzoru), lub ujawniony w protokole spisywanym przez notariusza. W wykazie inwentarza z należytą ujawnia się przedmioty należące do spadku oraz przedmioty zapisów windykacyjnych, z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili otwarcia spadku, a także długi spadkowe i ich wysokość według stanu z chwili otwarcia spadku. Wykaz taki podlega aktualizacji jeśli ujawnią się nowe składniki majątkowe wchodzące do spadku lub też nieujawnione dotychczas długi spadkowe. Spłata długów spadkowych powinna się dokonywać zgodnie ze złożonym wykazem.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – podsumowanie

Podsumowując, w przypadku śmierci spadkodawcy przed dniem 18 października 2015 r. zastosowanie znajdują przepisy obowiązujące poprzednio. Jeśli zatem spadkobierca w terminie 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy nie złożył oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza czyli z ograniczeniem zakresu odpowiedzialności za długi spadkowe, to oznacza, że spadek został przyjęty wprost. Natomiast w przypadku śmierci spadkodawcy po dniu 18 października 2015 r. brak oświadczenia spadkobiercy co do zasad przyjęcia spadku, oznacza automatyczne przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza ograniczenie odpowiedzialności za długi spadkowe do tzw. stanu czynnego spadku, a zatem do wartości odziedziczonych aktywów majątku spadkodawcy.

 

 GM.