Tryb uproszczony w egzekucji alimentów (2)

Dzisiaj kolejny artykuł z cyklu dotyczącego egzekucji świadczeń alimentacyjnych. 

W jakich przypadkach możliwe jest przeprowadzanie egzekucji alimentów w trybie uproszczonym i na czym ten tryb polega?

Jeżeli dłużnik odbywa karę pozbawienia wolności, wierzyciel może złożyć tytuł wykonawczy bezpośrednio dyrektorowi zakładu karnego, który obowiązany jest wypłacać wierzycielowi należności za pracę dłużnika lub jego pieniądze znajdujące się w depozycie zakładu karnego, w granicach określonych w art. 125 Kodeksu karnego wykonawczego (art. 1088 § 3 k.p.c.).

Jeżeli jednak wnioski złożyło kilku wierzycieli, a należności za pracę dłużnika lub jego pieniądze znajdujące się w depozycie zakładu karnego nie wystarczają na zaspokojenie wszystkich należności tych wierzycieli lub jeżeli są zajęte przez organ egzekucyjny, wypłata taka nie może zostać dokonana (art. 1088 § 4 k.p.c.).

Ponadto znacznemu uproszczeniu podlega egzekucja świadczeń alimentacyjnych z wynagrodzenia za pracę. Tryb uproszczony w egzekucji alimentów wprowadza Kodeks pracy (k.p.). Mianowicie, przy zachowaniu zasad dotyczących ustalania kwoty wynagrodzenia wolnej od potrąceń, potrąceń na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych pracodawca dokonuje również bez postępowania egzekucyjnego (art. 88 § 1 k.p.). Potrąceń tych pracodawca dokonuje na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego

Wyjątek  stanowią przypadki gdy:

• świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która może być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności alimentacyjnych
• wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej (art. 88 § 1 k.p.)

W nauce prawa podkreśla się, że pracodawca ma obowiązek dokonywania wspominanych potrąceń, jeżeli nie występują okoliczności wskazane okoliczności wyjątkowe.

Jakie ograniczenia przywilejów egzekucyjnych przewiduje ustawodawca?

Dochody wymienione w przepisie art. 831 § 1 pkt 2 k.p.c. podlegają egzekucji na zaspokojenie alimentów do trzech piątych części (art. 1083 § 1 k.p.c.) – należą do nich sumy przyznane przez Skarb Państwa na specjalne cele (w szczególności stypendia, wsparcia), chyba że wierzytelność egzekwowana powstała w związku z urzeczywistnieniem tych celów albo z tytułu obowiązku alimentacyjnego.

Natomiast wierzytelności z rachunku bankowego podlegają egzekucji na zaspokojenie alimentów w pełnej wysokości (art. 1083 § 2 k.p.c ). W związku z tym nie będzie miał zastosowania art. 54 prawa bankowego stanowiący, że środki pieniężne znajdujące się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych jednej osoby, niezależnie od liczby zawartych umów, są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego, w każdym miesiącu kalendarzowym, w którym obowiązuje zajęcie, do wysokości 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę…”.

W przypadku egzekucji alimentów ograniczenia w egzekucji z wynagrodzenia za pracę, rent i emerytur są mniejsze. Jeśli chodzi egzekucję z wynagrodzenia za pracę, to zgodnie z treścią przepisu art. 87 § 3 pkt 1 k.p. potrącenia mogą być dokonywane do wysokości trzech piątych wynagrodzenia, co jest odstępstwem od zasady przyjętej dla egzekucji innych świadczeń, w której dopuszcza się potrącenia do wysokości połowy wynagrodzenia (art. 87 § 3 pkt 2 k.p.). Natomiast zgodnie z treścią przepisu art. 87 § 5 k.p. nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do pełnej wysokości.

Co w sytuacji, w której dłużnik alimentacyjny zatrudniony jest u osoby bliskiej?

Jeżeli dłużnik zatrudniony jest u osoby bliskiej, osoba ta w razie zajęcia wynagrodzenia za pracę w poszukiwaniu świadczeń alimentacyjnych nie może zasłaniać się zarzutem, że wypłaciła dłużnikowi wynagrodzenie z góry, ani zarzutami, że dłużnik pracuje bez wynagrodzenia lub za wynagrodzeniem niższym od przeciętnego, albo że przysługuje jej wierzytelność do dłużnika nadająca się do potrącenia z jego roszczenia o wynagrodzenie (art. 1087 k.p.c.)

W jaki sposób, oprócz wniosku wierzyciela, może jeszcze nastąpić wszczęcie egzekucji świadczeń alimentacyjnych?

W sprawach, w których zasądzono alimenty, egzekucja może być także wszczęta z urzędu na żądanie sądu pierwszej instancji, który sprawę rozpoznawał. Żądanie takie kieruje się do właściwego organu egzekucyjnego (art. 1085 k.p.c.). Wszczęcie egzekucji w tym trybie nie zostało uzależnione przez ustawodawcę od wystąpienia jakichkolwiek dodatkowych przesłanek, oznacza to, że co do zasady może nastąpić w każdej sprawie.

Podstawa prawna:

• art. 1081 – 1088 K.p.c.
• art. 758-843 K.p.c
• art. 87, art. 88 K.p.
• Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom 2 (art. 506-1217) pod red. M. Manowskiej,
• I.Ignaczewski, M. Karcz, W. Maciejko, M. Romańska, Alimenty, Warszawa 2014

Stan prawny na dzień 18 września 2017 r.

Joanna Mucha – współpracownik Portalu