Wyłączenie wspólnika ze spółki z o.o. – art. 266 K.s.h. – cz.2

W poprzednim artykule opisane zostały warunki formalne dotyczące wyłączenia wspólnika ze spółki z o.o. Dzisiaj czas na konsekwencje wyłączenia wspólnika ze spółki z o.o.

Konsekwencje wyłączenia wspólnika ze spółki z o.o.

Sprawa o wyłączenie wspólnika jest sprawą o prawa majątkowe. Wyłączenie wspólnika ze spółki z o.o., jako spółki kapitałowej jest zdeterminowane przez walor majątkowy, bowiem żądanie zmierzając wprawdzie do innego, niż dotychczasowe, ukształtowania składu osobowego spółki, ma na celu zmianę ukształtowania kapitałowego, a w rezultacie wyłączenie wspólnika ze struktury spółki jest wymierne majątkowo (Wyrok SN, 26.09.2013 r., II CZ 44/13).

Udziały wspólnika wyłączonego muszą być przejęte przez wspólników lub osoby trzecie. Nie mogą być zatem przejęte przez samą spółkę.

Cenę przejęcia ustala sąd na podstawie rzeczywistej wartości w dniu doręczenia pozwu (art. 266 § 3 k.s.h.). Wycena praw udziałowych następuje według „rzeczywistej wartości udziału”. Pojęcie „rzeczywistej udziału”, należy rozumieć jako wartość „realną”, a więc wartość rynkowa, tj. wartość, jaką wspólnik uzyskałby na rynku, gdyby sprzedawał przysługujące mu udziały w spółce osobie trzeciej w danym momencie, przy czym ustawa określa ten moment wyceny na dzień doręczenia pozwu wspólnikowi, który ma być wyłączony ze spółki.

Zaznaczyć należy, że środki na pokrycie ceny przejęcia udziałów nie pochodzą z majątku spółki i skuteczne wyłączenie wspólnika nie łączy się w żaden sposób z uszczupleniem majątku spółki, bowiem sama spółka nie jest stroną czynności zmierzających do wyłączenia wspólnika.

Ustalenie ceny przejęcia jest ustawowym obowiązkiem sądu orzekającego o wyłączeniu wspólnika i orzeczenie w tym zakresie, pochodne od samego wyłączenia wspólnika, nie zależy od złożenia odpowiedniego żądania przez którąkolwiek ze stron procesu zarówno, co do samej zasady ustalenia ceny przejęcia udziałów, jak i co do wysokości ceny tego przejęcia (Wyrok SN, 12.12.2013r., II CSK 121/13).

W zakresie przejęcia udziałów wyłączonego wspólnika, jeśli nie ma na ten temat odrębnej regulacji w samej umowie spółki to można stosować się do poniższej tezy. „Wydaje się, w ślad za komentatorami przedwojennymi, że w przypadku braku innego uregulowania pierwszeństwo do przejęcia udziałów wyłączanego wspólnika mają pozostali wspólnicy w stosunku do swoich dotychczasowych udziałów – art. 258 par.1 KSH per analogiam (por. T. Dziurzyński, [w:] Dziurzyński, Fenichel, Honzatko, Komentarz KH, 1994, s. 309, komentarz do art. 280 , notka 6; podobnie R. Pabis, [w:] Bieniak i in., Komentarz KSH, 2011, s. 942, Nb 1 oraz B. Książek, Przejęcie udziałów wspólnika wyłączanego ze spółki z o.o., Pr. Sp. 2008, Nr 12, s. 5). Wykładnia celowościowa art. 266 § 3 KSH zdaje się przemawiać za takim rozwiązaniem, inaczej pozostali wspólnicy straciliby kontrolę nad składem osobowym wspólników spółki. Dopiero jeżeli żaden z pozostałych wspólników nie przejmie (wszystkich) udziałów wyłączanego wspólnika, udziały te może przejąć osoba trzecia” – za komentarzem do art. 266 KSH red. Jara 2016, wyd. 12/Z. Jara.

Sąd, orzekając o wyłączeniu, wyznacza termin, w ciągu którego wyłączonemu wspólnikowi ma być zapłacona cena przejęcia wraz z odsetkami, liczonymi od dnia doręczenia pozwu. Jeżeli w ciągu tego czasu kwota nie została zapłacona albo złożona do depozytu sądowego, orzeczenie o wyłączeniu staje się bezskuteczne (art. 267 § 1 k.s.h.). W przypadku, gdy orzeczenie o wyłączeniu stało się bezskuteczne z przyczyn określonych powyżej, wspólnik bezskutecznie wyłączony ma prawo żądać od pozywających naprawienia szkody (art. 267 § 2 k.s.h.).

Rola sądu, poza stwierdzeniem przesłanek do wyłączenia pozwanego wspólnika, ogranicza się do ustalenia ceny przejęcia udziałów, a samo przejęcie udziałów wyłączonego wspólnika jest tylko warunkiem skuteczności wyłączenia wspólnika i zależy od woli pozostałych wspólników lub osób trzecich.

Ponadto, w sprawie o wyłączenie wspólnika ze spółki, w celu zabezpieczenia powództwa sąd może, z ważnych powodów, zawiesić wspólnika w wykonywaniu jego praw udziałowych w spółce (art. 268 k.s.h.).

Wspólnika prawomocnie wyłączonego, za którego przejęte udziały zapłacono w terminie, uważa się za wyłączonego ze spółki już od dnia doręczenia mu pozwu; nie wpływa to jednak na ważność czynności, w których brał on udział w spółce po dniu doręczenia mu pozwu (art. 269 k.s.h.).

 PW.