Kto odpowiada za zobowiązania podatkowe w spółce z o.o.

W niniejszym artykule została omówiona kwestia ponoszenia przez członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za jej zobowiązania podatkowe. Przedstawione zostały poglądy w orzecznictwie sądowym.

Regulacja prawna  

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (spółka z o.o.) lub będąca w organizacji odpowiada za powstałe zaległości podatkowe np. w podatku od towarów i usług czy podatku dochodowym od osób prawnych. W przypadku, gdy egzekucja przeciwko spółce okaże się w całości lub w części bezskuteczna, wtedy za zobowiązania podatkowe  spółki odpowiadają  wszyscy członkowie zarządu całym swoim majątkiem. Oznacza to, że egzekucja jest wtedy może być wówczas prowadzona z ich majątku. Wynika to z dyspozycji art. 116 par. 1 Ordynacji podatkowej (O.p.). [1]

Bezskuteczność egzekucji

Bezskuteczność egzekucji zachodzi wtedy, gdy majątek spółki nie pozwala na zapłatę należności podatkowej.  Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) w Uchwale z 8 grudnia 2008 roku, sygn. w sprawie  II FPS 6/08, [2] wysunął dwie tezy :

„1. Stwierdzenie przez organ podatkowy bezskuteczności egzekucji, (…) powinno być dokonane po przeprowadzeniu postępowania egzekucyjnego.

2. Stwierdzenie bezskuteczności egzekucji ustala się na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu”.

W uzasadnieniu wyroku NSA podkreślił, że „środkiem dowodowym mogącym dowodzić bezskuteczności egzekucji może być sporządzony przez poborcę skarbowego (komornika) protokół bezskutecznego zajęcia ruchomości czy praw majątkowych albo stwierdzający, że zobowiązany posiada tylko szczegółowo wskazane ruchomości (prawa majątkowe) wolne od egzekucji.”

Jakie zaległości podatkowe spółki z o.o.  obejmuje odpowiedzialność członków jej zarządu

W  art. 116 par. 2 O.p. ustawodawca określa, że członkowie zarządu spółki  mogą odpowiadać:

• za zaległości podatkowe [3] z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz
• za zaległości wymienione w 52 tj. nadpłatę lub zwrot podatku podlegające zwrotowi bez wezwania organu podatkowego oraz art. 52a tj. zwrot wynagrodzenia płatników lub inkasentów pobranego nienależnie powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu.

Teza zawarta w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia z 6 marca 2003 r. w sprawie SA/Bd 85/03 stanowi z kolei:  „Do orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu spółki z o.o. organ podatkowy jest obowiązany wykazać jedynie okoliczność pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania podatkowego, które przerodziło się w dochodzoną zaległość podatkową Spółki oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce, bowiem ciężar wykazania którejkolwiek okoliczności uwalniającej od odpowiedzialności spoczywa na członku zarządu”.

Co istotne, niniejszej odpowiedzialności członka zarządu nie usprawiedliwia przebywanie w tym czasie na urlopie macierzyńskim albo wychowawczym (wyrok WSA w Olsztynie z 10 marca 2010 r.,  I SA/Ol 44-46/10).

Okoliczności uwalniające członka zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe spółki z o.o.

Członek zarządu może podjąć działania zwalniające go od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki. Tak może być „dopiero wówczas, gdy wykaże, (…) że nie przewidywał i nie mógł w żaden sposób przewidzieć, iż zaistniała w danym momencie sytuacja finansowa w spółce wymaga zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości bądź wszczęcia postępowania układowego w celu zapewnienia ochrony interesów jej wierzycieli przed niewypłacalnością (…)”. [4]

Drugim sposobem jest wskazanie mienia spółki  z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. Co ważne, mienie to nie może być wcześniej znane organom podatkowym, a egzekucja z niego musi być możliwa. Potwierdza to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 marca 2017 r. w sprawie  I UK 93/16 . [5]

Czytamy w nim: „Sąd Najwyższy w obecnym składzie stoi na stanowisku, że wskazanie mienia, o którym mowa w art. 116 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej dotyczy czasu po stwierdzeniu bezskuteczności egzekucji. (…).

(…)  W tym kontekście „wskazane mienie”, o którym mowa w art. 116 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, to majątek, który albo nie był znany (nie był ujawniony) w toku egzekucji, albo z którego w postępowaniu egzekucyjnym nie udało się w uzyskać zaspokojenia (np. nie udało się wtedy sprzedać nieruchomości dłużnika w drodze licytacji), lecz taka możliwość pojawiła się po umorzeniu postępowania egzekucyjnego i na nią właśnie wskazuje członek zarządu”.

Podsumujmy…

Z podanych przepisów podatkowych oraz stanowiska judykatury w zakresie odpowiedzialności za zaległości podatkowe w spółce z o.o. wynika, że egzekucja należności publicznoprawnych spółki musi zostać przeprowadzona z całego majątku spółki, a w przypadku jej bezskuteczności odpowiadają za nie wszyscy członkowie zarządu całym  swoim  majątkiem. Chodzi tutaj nie tylko o majątek odrębny, ale także o majątek wspólny, jeżeli członek zarządu nie posiada intercyzy.  Co ważne, pozwany członek zarządu, żeby uwolnić się od odpowiedzialności musi ten udowodnić istnienie wskazanych powyżej okoliczności wyłączających odpowiedzialność (art. 116 par. 1 O.p.).

Należy podkreślić, że odpowiedzialność członka zarządu za zaległości podatkowe spółki z o.o. jest ograniczona w czasie. Zgodnie z art. 118 par. 1 O.p.  nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat.

Podstawa prawna:

– art. 116 par. 1 – 2, art. 118 par. 1  Ordynacji podatkowej (tekst jedn. Dz.U.2018, poz. 800 ) 

Objaśnienie:

 [1] Ordynacja podatkowa: Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U.2018..800 )

[2] Uchwała NSA z dnia 8 grudnia 2008 r., II FPS 6/08 –http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/05F120A7A0 (dostęp w dniu 18 września 2018 r.)

[3] Zgodnie z art. 51 par.1 O.p.   zaległością podatkową jest podatek niezapłacony w terminie płatności.

 [4] Wyrok WSA w Krakowie z dnia 14 lipca 2015 r.  I SA/Kr 895/15 – http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/A0800FD098 (dostęp w dniu 18 września 2018 r.)

[5] Wyrok  SN z dnia 9 marca 2017 r.,  I UK 93/16 – http://sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia3/I%20UK%2093-16-1.pdf (dostęp w dniu 18 września 2018 r.)

Stan prawny na 18 września 2018 roku

Wanda Książek- współpracownik Portalu

Masz pytania związane z tematem artykułu, bądź chcesz skonsultować swój problem prawny z zakresu prawa lub podatków?